Mezopotamya Tarihi
İçindekiler
Mezopotamya tam olarak neresidir?
Tarihin en eski medeniyetlerinin doğduğu bir bölgedir. Günümüzde Irak, Suriye, Türkiye ve İran’ın bir kısmını kapsayan geniş bir coğrafyayı kapsar.
İşte Mezopotamya hakkında bilmeniz gerekenler:
Mezopotamya, antik çağlarda “Fırat ve Dicle Nehirleri arasındaki topraklar” anlamına gelen bir terimdir. Bu bölgede ilk insan yerleşimleri MÖ 10.000 yıllarında başlamıştır. Bu dönemde insanlar avcılık ve toplayıcılık faaliyetleriyle uğraşırken, tarımın keşfi ile birlikte yerleşik hayata geçtiler.
İlk Uygarlık
MÖ 4. binyılda Mezopotamya’da Sümerler adı verilen bir medeniyet doğdu. Günümüzden yaklaşık 5.000 yıl önce Mezopotamya’da (bugünkü Irak’ın güneyindeki bölge) yaşamış olan bir antik medeniyettir. Sümerler, insanlık tarihinin en eski yazılı belgelerini yaratmış ve birçok yeniliği gerçekleştirmişlerdir. Sümerler, zengin topraklara sahip olan Mezopotamya’da birçok şehir devleti kurmuşlardır. Bu şehir devletleri genellikle bir tanrı veya tanrıça adına yönetilmiştir. Sümerlerin dini inançları, günlük yaşamlarının her alanında önemli bir rol oynamıştır. Sümerler, tarım ve hayvancılıkla uğraşmışlardır ve kanallar ve sulama sistemleri gibi tarımsal teknikleri geliştirmişlerdir. Ayrıca çömlekçilik, dokumacılık, metal ve taş işlemesi gibi sanat dallarında önemli başarılar elde etmişlerdir.
Yazı Hangi Tarihte Ortaya Çıkmıştır?
Mezopotamya’nın tarihindeki en önemli icatlardan biri, yazının icadıdır. Yazı, tarih öncesi dönemlerde sembolik çizimler ve kabartmalar şeklinde kullanılmış olsa da, yazının ilk kez belgelenmiş kullanımı MÖ 4. binyıla tarihlenmektedir. Mezopotamya, MÖ 4. binyılda Sümerler tarafından geliştirilen bir yazı sistemidir. Küçük resim yazısı (piktografik yazı) ile yazılmış belgelerin en eski örneklerine ev sahipliği yapmıştır. Sümerler, yazılı dil olarak çivi yazısını kullanmışlardır. Bu yazı, kil tabletler üzerine işlenmiş ve arşivlerde, hukuk belgelerinde, ticaret yazışmalarında, edebi eserlerde kullanılmıştır.
Tarih boyunca birçok istilaya uğramıştır ve sonunda diğer medeniyetlerin etkisi altına girmişlerdir. Ancak Sümerlerin mirası hala günümüzde varlığını korumaktadır. İnsanlık tarihinin en önemli medeniyetlerinden biri olarak kabul edilmektedir.
Sumerlerin ardından, MÖ 3.binyılda Akadlar, Babil İmparatorluğu ve Asur İmparatorluğu gibi devletler bölgede hüküm sürdü. Mezopotamya, tarımın gelişmesi, yoğun nüfus ve ekonomik gelişme ile karakterize edildi. Bu durum, kentsel yaşamın gelişmesine yol açtı. Ve kentler, büyük tapınaklar, saraylar ve ticaret merkezleri ile donatıldı. MÖ 2. binyılda Babil İmparatorluğu, Mezopotamya’yı bir araya getirerek tarihteki ilk büyük imparatorluklardan birini kurdu.
Mezopotamya Dini İnanışlar?
Mezopotamya, antik dönemlerde çeşitli dinlere ev sahipliği yapmış bir bölgedir. Sümerler, Akadlar, Asurlular ve Babilliler gibi medeniyetler farklı tanrı ve tanrıçalara inanırlardı. Mezopotamya dinleri, genellikle çok tanrılı ve politik bir yapıya sahipti. Tanrıçaların çoğu insan formunda tasvir edilmektedir. Ve doğal olaylar, felaketler, hastalıklar ve diğer olaylarla bağlantılı olarak insanlar tarafından tapınılırdı. Sümer mitolojisinde, tanrılar dünya ve insanların hayatını yöneten güçler olarak görülürdü. Bu dinlerde, tapınaklar önemli bir rol oynamaktadır. Ve tapınaklar, devlet yönetimi, ticaret, sanat gibi diğer faaliyetler için merkezi noktalar haline gelmişti. Ayrıca, kralların da tanrısal bir yetkisi olduğuna inanılırdı ve kralların tanrılarla doğrudan bir ilişkisi olduğuna inanılırdı.
Bununla birlikte, Mezopotamya dinleri arasında büyük farklılıklar vardı ve her medeniyet kendi tanrılarını ve inançlarını geliştirdi. Örneğin, Sümerlerin Enlil, Anu ve Inanna gibi tanrıları vardı. Asurluların Assur ve İştar gibi tanrıları vardı. Ve Babillilerin Marduk, Nabu ve İştar gibi tanrıları vardı.
Sonuç olarak, Mezopotamya, dünyanın en eski medeniyetlerinden biridir ve insanlık tarihindeki önemi büyük. Mezopotamya, tarımın ve yerleşik hayatın doğuşu, yazının icadı, büyük imparatorlukların yükselişi, dinlerin oluşumu ve gelişimi gibi birçok önemli olaya sahne oldu. Ayrıca Mezopotamya, tarihin ilk bilinen yasaları olan Hammurabi Kanunları’nı da içerir.
Hammurabi Kanunları
Hammurabi Kanunları, antik Babil İmparatorluğu’nun 18. hanedanı kralı Hammurabi tarafından MÖ 1754-1760 yılları arasında yazılmış bir kanundur. Bu kanunlar, Babil hukuk sisteminin en erken yazılı kaydıdır. Ve hukuk tarihindeki en eski yazılı kanunlar olarak kabul edilmektedir.
Hammurabi Kanunları, 282 maddeden oluşur ve kanunların uygulanması için açıklamalar da içerir. Kanunlar, suçlar ve cezalar, aile hukuku, mal varlığı hukuku, iş hukuku, borç ve kredi hukuku, vergi hukuku, miras hukuku gibi birçok alanda düzenlemeler içermektedir. Kanunlar, o dönemde hüküm süren sosyal ve ekonomik koşulları da yansıtmaktadır.
Hammurabi Kanunları, adalet sistemi açısından önemlidir. Çünkü kanunların yazılı hale getirilmesi ve kamuoyuna açıklanması, hukukun evrensel ve adil bir şekilde uygulanmasını sağlamak için önemli bir adımdı. Ayrıca, bu kanunlar hukukun eşitlik, insan hakları ve suçun cezasız kalmaması gibi temel prensiplerini yansıtmaktadır.
Mezopotamya Tarihinde Savaşlar
Mezopotamya, tarihte birçok farklı imparatorluğun ve uygarlığın ortaya çıktığı ve birçok savaşın yapıldığı bir bölgedir. İşte Mezopotamya tarihindeki bazı önemli savaşlar:
- Kadesh Savaşı (1274 M.Ö.): Mısır firavunu II. Ramses ve Hitit kralı Muwatalli arasında gerçekleşen bu savaş, tarihin kaydedilmiş en büyük savaşlarından biri olarak Savaş, her iki tarafın da zaferi ile sonuçlandı ve Mısır ile Hititler arasında barış anlaşması karşılıklı imzalandı.
- Gaugamela Savaşı (331 M.Ö.): Büyük İskender’in Pers İmparatorluğu’na karşı kazandığı önemli bir zaferdir. İskender, Pers kralı III. Darius’u yenerek Pers İmparatorluğu’nun kontrolünü ele geçirdi.
- Carrhae Muharebesi (53 M.Ö.): Roma Cumhuriyeti ve Part İmparatorluğu arasındaki savaşta gerçekleşti. Part İmparatorluğu, Roma ordusunu yenerek Roma İmparatorluğu’nun doğu sınırlarını tehdit etmeye başladı.
- Siffin Savaşı (657): İslam tarihinde önemli bir yer tutan savaş, Ali bin Ebu Talib ve Muaviye bin Ebu Süfyan arasında gerçekleşti. Savaş sonunda taraflar anlaşmaya varamadı ve İslam dünyasında fitne ve ihtilaf dönemi başladı.
- Cizre Kuşatması (1832): Osmanlı İmparatorluğu’nun Mezopotamya’daki son büyük savaşlarından biridir. Osmanlılar, Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa’nın ordusu tarafından kuşatıldı ve şiddetli çatışmalar yaşandı. Sonunda Osmanlı ordusu, Mehmet Ali Paşa’nın ordusunu geri püskürtmeyi başardı.
Mezopotamya Tarihi
Bu sadece birkaç örnek olsa da, Mezopotamya tarihi boyunca birçok savaş gerçekleşmiştir ve bu savaşlar, bölgenin tarihi ve kültürel gelişiminde önemli bir rol oynamıştır.
Ancak, Mezopotamya’nın tarihinde gerçekleşen savaşlar, işgaller, doğal afetler ve çeşitli krizler sebebiyle arkeolojik sitelerde ciddi şekilde zarar oluşmuştur. Buna rağmen Mezopotamya’nın tarihi, arkeolojik siteleri ve eserleri, dünya kültürü için büyük bir hazinedir.
Mezopotamya Türkiye Tarihi
Türkiye’de Mezopotamya Hangi Şehirleri Kapsar?
Türkiye, tarihte Mezopotamya’nın büyük bir kısmını kapsayan ve günümüzde de bu coğrafyada yer alan bir ülkedir. Türkiye, Mezopotamya’nın batısında yer alır ve Fırat Nehri’nin kaynağından itibaren geniş bir alanı kapsar. Bu bölgede, tarihin en eski medeniyetleri olan Sumerler, Akadlar, Asurlar ve Babil İmparatorluğu gibi önemli uygarlıkların izleri bulunmaktadır. Günümüzde Türkiye’nin güneydoğu bölgesinde, Fırat Nehri’nin doğusunda kalan bir bölge, “Güneydoğu Anadolu Bölgesi” olarak adlandırılır ve bu bölge, Türkiye’nin Mezopotamya’ya en yakın olduğu yerdir. Bu bölgede, tarihte birçok önemli kent kurulmuştur. Türkiye’nin Mezopotamya’daki önemli kentlerinden biri, Şanlıurfa şehridir. Şanlıurfa, tarihte Harran, Edessa ve Urfa olarak bilinirdi ve burada birçok önemli olay gerçekleşti. Bu şehirdeki Göbeklitepe, tarihte insanların bilinen en eski tapınağıdır ve burada yapılan kazılar, insanlık tarihi açısından önemli keşifler sunmuştur.
Diyarbakır, Türkiye’nin Mezopotamya’daki diğer önemli kentlerinden biridir. Şehir, tarihte Amida olarak bilinir ve birçok uygarlık tarafından işgal edildi. Bu kentte, tarihi Diyarbakır Kalesi ve Hasankeyf gibi önemli arkeolojik siteler bulunmaktadır.
Mezopotamya Tarihi
Sonuç olarak, Türkiye, tarihin en eski medeniyetlerinden biri olan Mezopotamya’nın büyük bir kısmına ev sahipliği yapmaktadır. Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Mezopotamya’ya en yakın yerdir ve bölgede birçok önemli kent ve arkeolojik siteler bulunmaktadır. Türkiye’deki bu tarihi miras, bugün hala keşfedilmeyi bekleyen birçok gizemi barındırır ve dünya kültürü için büyük bir hazinedir.
Diğer bir yazımızda Antik Pers Sanatı ve Mimarisi hakkında makalemizi okuyabilirsiniz.
