Romanın Kuruluşu
Romanın Kuruluşu; Roma, Etrüsk boyunduruğundan kurtulduktan sonra, yakın komşularıyla bir dizi kanlı savaşlar yapmak zorunda kaldı. Titus Livius’un Tarih’inde, bu savaşlarda ünlenen kahramanların savaş başarılarıyla ilgili birçok öykü vardı. Romalılar, hiç kuşkusuz Latium ve Roma’yı yitirmeye katlanmayan Etrüsklerle yüz yıla yakın süre (5. yüzyılda) savaştılar. Ama artık Roma da saldırıya geçti; 396 yılında, Etrüsk kenti Veii alınıp yerle bir edildi ve bunun sonucu olarak, savunma hattı Roma surlarının 30 kilometre ötesine taşındı. Romalılar bir yandan Etrüsklerle savaşırken, V. yüzyılın birinci yarısı boyunca, kuzeydoğudan Latium’a karşı saldırıya geçen Sabinler’i geri püskürtmek zorunda kaldılar. Doğudan ve güneyden, dağlı Volsclar ve Aequler, genel olarak yaz aylarında ve hasat sırasında Latium ovasına sürekli akınlar yapıyorlardı. Roma, dört bir yandan saldırıya geçen düşmanlara karşı, ancak, eli silah tutan bütün erkekleri her yıl silah altına toplayarak kendini savunmayı başarabiliyordu. Roma, V. yüzyılın başında, başlarında Latin Aricia kentinin bulunduğu Aricia Federasyonu ve Etrüsklerin saldırı tehditi altında bulunan Herniclerle ittifak kurmayı başardı. Latinlerle, savaş durumunda sürekli karşılıklı yardım antlaşması ( MÖ 493) yapıldı.
Birbirine akraba olan ulusları birbirleriyle sıkı sıkıya birleştiren bu üçlü antlaşma, aynı zamanda, M.Ö. IV. yüzyılın başlarında orta İtalya’da ortaya çıkan uluslararasındaki ilişkilerin genel dengesini sağlayarak, Roma’nın kendisini savunmasına ve bağımsızlığını güçlendirmesine yardımcı oldu. Ama bu yüzyılın ilk on yıllarında, kuzey ve orta İtalya, Atlantik Okyanusu’ndan Tuna’nın orta ve daha sonra aşağı kesimlerine kadar bütün batı ve orta Avrupa’da yaşayan Keltlerin ya da Gallerin (Gallialıların) istilasının neden olduğu büyük felaketle altüst oldu. V. yüzyılın sonunda, bazı Gallia ulusları (Boiiler ve Cenomaniler, vb.) Alp dağlarının boğazlarını aşarak ?ô ovasını işgal ettiler ve burayı Gallia Cisalpina yaptılar. Keltler-Galler, buradan güneye doğru yürüdüler, pmbria’yı istila ettiler ve Etrüsk kentlerini ele geçirmeye başladılar. “Hiç görülmemiş bir düşman, Okyanus’tan, dünyanın öbür ucundan ilerliyordu”, diye yazıyor Titus Livius. Galler, geleneğin belirttiğine göre Brennus’un (büyük bir olasılıkla bir özel ad olmayan Brennus, Keltler’e başkan anlamına gelen sözcüktür) komutası altında, Roma ordusunu Roma’ya on beş kilometre uzaklıkta Allia ırmağı ağzında büyük bir yenilgiye uğrattılar. Lejyonların bazı küçük artıkları Veii kentine sığındı. “Allia günü” Roma tarihinin en acı anılarından biri oldu. Galler, üç gün süren savaştan sonra Roma’yı işgal ettiler, ateşe verdiler ve halkın büyük bir bölümün kılıçtan geçirdiler Roma geleneğine göre 390, Aristoteles’e göre 387 yılı). Bir tek Kapitol (Capitolium) dayandı, buraya küçük bir birlikle birlikte sığınan Roma hükümeti altı ay süren kuşatmaya başarıyla karşı koydu. Geleneğin aktardığına göre, 1.000 altın lira fidye alan Galler, Roma’yı ve Roma topraklarını boşaltmaya razı oldular.
Keltlerin akınları kırk yıl daha sürdü. Zayıf düşen Roma, Latium’daki egemenliğini yitirdi ve eski durumunu kazanmak için tekrar mücadele etmek zorunda kaldı. Ancak M.Ö. IV. yüzyılın ortasında, saldırıyla karşılık verebilmek için yeterli güç toparlayabildi. Bu yüzyılın 50’nci yılı dolaylarında, Aequler ve Volsclar kesinlikle yenilgiye uğradılar ve Romalılar aynı dönemde Etrüsk kenti Caere’yi ele geçirdiler. Gallerin Latium’a saldırıları 349 yılından itibaren sona erdi. Roma ve müttefiklerinin toprakları 6.000 kilometre kareye ulaştı. Bununla birlikte, bütün Roma tarihinde, bağımsızlığının ilk 150 yılında yaşadığı tehditler ve tehlikeler dönemine benzer bir başka dönem yoktur, ancak bütün gücünü son sınırına kadar kullanarak bağımsızlığını savundu ve küçük toprağını koruyabildi.
